Koi houden is in de eerste plaats water houden en water houden betekent FILTEREN
Het hart van elke vijver is de filterinstallatie, waarbij een goede voor filtratie (mechanische filtratie) en een aangepast biologish filter onontbeerlijk zijn. Veel vijverproblemen, ook jaren na het opstarten van een vijver spruiten voort uit een gebrekkige of onaangepaste filtering. De eerste gedachte die bij ons op komt als we het over filtratie hebben is vuil uit het water halen. Voor een koivijver is dit echter slechts het begin van een filtratieproces, belangrijk voor een heldere vijver zonder zweefvuil en ook belangrijke voor de verdere filtratie. De biologische filtratie, die er in de eerste plaats voor moet zorgen dat onze koi in een gezond milieu leven en groeien door de omzetting van amonia naar nitriet en nitraat, wordt vaak onderschat.
Helder water is niet per definitie gezond water
1.1 Soorten Filtratie
Mechanische filtratie; verwijdert zowel grof als fijn vuil uit het water
Biologische filtratie; zet schadelijke stikstofverbindingen (amonium – nitriet) om in het relatief onschadelijke nitraat
Chemische filtratie; breekt hinderlijke en ongewenste stoffen af tot minder hinderlijke stoffen.
1.1.1 Voorbeelden van Filters:
Mechanische filtratie:
Zeef
Easy
Answer
Panty
Schuimmat
Biologische filtratie:
Meerkamer
Bead
Trickle
Plantenfilter
Chemische filtratie:
Ozon
Koolstoffilter
Zeoliet
Nitraathars
Opstelling: Pompgevoed of Gravity?
1.1.2 Pompgevoed:
Voor kleinere (koi)vijvers
Pomp in vijver
Geen bodemdrainage
Filter boven vijverniveau en dus capaciteitsverlies pomp
Minder stroming door invoer via hoogte
Minder arbeidsintensief / goedkoper
Minder estetisch (pomp in vijver / filter boven waterniveau)
1.1.3 Gravity:
Voor (grotere) koivijvers
Bodemdrainage / centrale afvoer bodemvuil
Pomp en filter onder waterniveau waardoor geen capaciteitsverlies pomp
Meer stroming mogelijk doordat pomp vlak voor de invoer van de vijver zit
Het doel van een voorfilter is zoveel mogelijk vuil uit het water verwijderen en zo het biologische filter te ontlasten van de grootste verontreiniging. Te veel vuil remt de goede werking van een biologisch filter. De voorfilters kunnen in twee groepen opgedeeld worden, de filters die het vuil meteen van het water schijden en de filters waar het vuil pas bij het spoelen uit het water verwijderd wordt.
Soorten Voorfilters:
1.2.2 De vortex: De vortex of draaikolkfilter is een leeg, cilindervormig filtervat met een trechtervormige onderkant. Het vijverwater komt aan de onderkant de vortex binnen en gaat er bovenaan terug uit. Het water wordt zo gestuurd dat er een constante draaikolk ontstaat die er voor zorgt dat de zwaardere delen naar buiten gedreven worden weg van de centrale afvoer van het water. De afvoer zit centraal en bovenaan omdat daar de stroomsnelheid het kleinst is en het vuil het verst van de oppervlakte verwijderd is.
In de bodem is een aflaat voorzien zodat men regelmatig het bezonken vuil weg kan weg spoelen. Vooral de doorstroming is belangrijk voor de goede werking van een vortex, hoe lager de stroming is hoe beter het vuil zal bezinken. Een vortex zal dan ook zelden te groot zijn. Volgende waardes kunnen aangehouden worden als het maximale debiet van een vortex, om een goede werking te bekomen:
Vortexdiameter 80cm: 6.000 l/h
Vortexdiameter 100cm: 11.000 l/h
Vortexdiameter 120cm: 18.000l/h
Voordelen:
Filtert grof vuil
Makkelijk in onderhoud
Slibt nooit dicht
Nadelen:
Het vuil blijft in het water waardoor het rottings proces verder gaat
veelt water nodig voor het spoelen
neemt veel ruimte in
1.2.3 De Borstelkamer
Een borstelkamer is een voorfilter waar het vuil door de borstels wordt opgevangen. De filterborstels hebben tot doel zoveel mogelijk zwevend organisch vuil tegen te houden. Deze borstels zijn voorzien van dikkere (stevige) haren en dunnere haren. Deze haren houden het vuil vast en filteren zo het vuil eruit. Het is een goedkope oplossing maar vergt veel onderhoud. Omdat de borstels niet hoofdzakelijk gebruikt worden als biologisch medium kunnen ze uit de kamer verwijderd worden om met de tuinslang afgespoten te worden. Het water stroomt constant langs het opgevangen vuil en het vuil zal dan ook makkelijk oplossen in het water als de borstels niet regelmatig gereinigd worden. Belanrijk bij een borstelkamer is vooral het aantal borstels, voor een goede werking dient de kamer vol gepropt te worden met filterborstels.
Voordelen:
Goede werking
Gunstige aanschafprijs
Makkelijk zelf te bouwen
Geringe biologische werking
Nadelen:
Het spoelen van de borstels is een arbeidsintensief, vuil klusje
Het afgevangen vuil wordt niet van het water gescheiden
Dichtslibben van de borstels met draadalg
1.2.4 De Nexus Eazy
Filter systeem van Evolution Aqua, gebruik makend van het industrieel bewezen Kaldnes bewegend bed, gekoppeld aan het innovatieve Eazy mechanisch filter. De Nexus Eazy zorgt voor uitstekende water helderheid en kwaliteit, pomp of gravity gevoed. Het is heel gemakkelijk “Eazy†en schoon te onderhouden, minimale onderhoudskosten, er zijn geen service onderdelen nodig, hij is ontworpen en gebouwd om een leven lang mee te gaan en dat alles tegen een zeer concurrerende prijs.
Werking: De Eazy is een roestvrij stalen vat, dat een volume van statische Kaldens media bevat. Het bevindt zich in de centrale kamer van de Nexus. Water komt binnen in de centrale kamer en komt in de Eazy door openingen in het onderste gedeelte van het toestel. Dit zorgt voor een golf naar beneden die ervoor zorgt dat veel van de grotere stukjes zweefvuil zich buiten nestelen voordat ze de Eazy binnengaan. De grootte van de openingen is dusdanig dat geen groot vuil door de cylinder kan en dient dus als een eerste mechanische filter. Het water komt dan door het statische Kaldnes media, gebruik makend van zwaartekracht en langzame stroming zorgt dit proces ervoor dat de fijne deeltjes vast komen te zitten. Het zweefvuil blijft achter in het statisch kaldnesmedium, het schone water komt dan in de buitenste kamer van de Nexus waar het Kaldnes bewegend bed zich bevindt dat zorgt voor biologische behandeling voordat het water teruggaat naar de vijver.
Onderhoud: De Nexus Eazy is makkelijk schoon te maken. De waterpomp is uitgeschakeld en een drieweg klep wordt omgezet die lucht onttrekt aan de buitenste Nexus ring en deze in de basis blaast van de Eazy, dit zorgt ervoor dat de Kaldnes media gaat schudden en bewegen waardoor het vuil los wordt gespoeld. Terwijl dit gebeurt, worden de gevangen deeltjes naar de centrale kamer van de Nexus geblazen en je kunt zien hoeveel afval eruit wordt gefilterd. Zodra de Kaldnes media lang genoeg geschud is, wordt het water weggespoeld door de reinigingsklep die zich bevindt aan de basis van de Nexus. Zodra het schoon is wordt de lucht toevoer weer ingesteld in de buitenste ring en het systeem start opnieuw op. Het hele proces van begin tot eind duurt minder dan 4 minuten.
Voordelen:
Makkelijk onderhoud
Goede filtering van het vuil
Nadelen:
Prijskaartje (er wel rekening mee houden dat het een compleet filtersysteem betreft)
Het vuil wordt niet van het water gescheiden
1.2.5 De “Makkieâ€
Kopie van het voorfilter dat de nexus gebruikt, wordt vrij veel gebouwd door handige hobyisten. Een makkie is een statisch bed filter, te gebruiken als voorfilter, deeltjes tot 30 micron worden tegengehouden door het fitermedium. Als filtermedium wordt kaldnes, of een namaak produkt op een rooster geplaatst. Het specifieke aan een makkie is dat hij heel eenvoudig kan gereinigd worden, door het inblazen van lucht in het filtermedium wervelt dit door de filterkamer en schudt als het ware het opgestapelde vuil af, na het beluchten even de bodemdrain van het filtervat open en het filter is weer helemaal schoon.
Voordelen:
Gravity opstelling
Goedkoop
Makkelijk zelf te bouwen
Makkelijk in onderhoud
Filtert zeer fijn vuil
Biologische werking
Nadelen:
Vuil blijft in het water
Regelmatig spoelen
Dichtslibben met draadalg
Waterverbruik bij het spoelen
1.2.6 De Zeeffilters De zeefbocht is een compacter alternatief voor de vortex. Het water valt door een gebogen zeer fijne zeef waardoor het zweefvuil boven op de zeef blijft liggen. Het water dat door de zeef gaat wordt onmiddellijk weggepompt naar het biologisch filter. Het zeeffilter leidt het water over vele honderden messcherpe driehoekige staafjes welke ten opzichte van elkaar gekanteld zijn en een opening hebben van 200, 300 of 500 micron (1 micron = 0,001mm). Het water loopt tegen de scherpe kant van de driehoek aan waarbij de oppervlaktespanning van het water wordt gebroken. Het vuildeeltje wordt nu door hydrostatische werking van het zeefelement weggedrukt en uit het water getild. Het vuil loopt over de scherpe kanten van de zeef naar beneden en ligt het buiten bereik van het aangevoerde water waardoor het vuil het water niet meer kan verontreinigen door erin op te lossen zoals bij de vortex. Bij gravity opstelling wordt het water onder de zeef met een capaciteit tot maximaal 20 m³/uur weg gepompt naar het biolofisch filter.
De werking van een zeefbocht in gravity opstelling:
Het water en de vuildeeltjes komen binnen bij A en stijgen tot ze over de instelbare wand (B) vallen. Het water gaat vervolgens door de zeefbocht (C). Het vuil zakt naarmate er meer op komt te liggen steeds verder naar beneden waar het in een afvoergedeelte (D) komt te liggen. Bij de afvoer uitlaat (E) kan men een schuifafsluiter monteren om het vuil eenvoudig weg te spoelen met water.
Om er voor te zorgen dat het waterniveau in de opvangbak onder de zeefbocht niet te hoog of te laag komt te staan is een zeeffilter voorzien van een vlottersysteem (F) dat het binnenkomende water kan regelen. Om het vlottersysteem bij verschillende pompcapaciteiten te laten functioneren heeft de zeeffilter een in hoogte verstelbare wand (B) waar het water overheen moet vallen. Deze wand bepaald in principe het hoogteverschil (dus ook drukverschil) tussen de vijver en de zeeffilter. Om aan te geven wanneer de juiste balans is bereikt is het vlottersysteem voorzien van een niveau indicator die de hoogte van de vlotter laat zien. De niveau indicator is bovenaan voorzien van een stukje gekleurde tape dat aangeeft waar de vlotter zich moet bevinden. Onder de zeef is een schot (H) gemonteerd dat er voor zorgt dat de vlotterbal rustig blijft drijven en niet gaat schommelen door het vallende water. De pomp wordt op de doorvoer (G) aangesloten. Een groot bijkomend voordeel van dit type filter is dat het water verrijkt wordt met zuurstof wanneer het door de zeef gaat wat gunstig is voor het biologische filter dat na de zeeffilter komt.
Voordelen:
Compacte opstelling
Makkelijk te spoelen (sommige modellen wat minder omdat er geen vuilafvoer boven de zeef zit)
Het vuil wordt van het vijverwater gescheiden.
Verrijkt het water met zuurstof.
Nadelen:
Zelfs 200 micron zeven laten behoorlijk wat zweefvuil door.
Prijskaartje
1.2.7 The Solution & The Answer
"The Answer" wordt geproduceerd in Engeland en is een aanvulling op de vortex. Het is een ronde zeer fijne (100 micron) zeef die gemonteerd wordt op de overloopbuis van de vortex. In de zeef bevindt zich een pomp die de zeef continu besproeit zodoende dat ze niet kan verstoppen. Op deze manier ontlast u de verdere filter van alle zweefvuil.
Voordelen:
Filtert ook klein vuil
Makkelijk schoonmaken(semi-automatisch)
Geen waterverlies.
Nadelen:
Het vuil blijft in het water
Extra stroomverbruik door pomp.
"The Solution" werd ontwikkeld in Nederland; tussen beide ontwikkelingen zijn verdacht veel overeenkomsten. Maar gelukkig verschillen ze toch op een aantal vlakken. In " The solution" werd geen pomp gemonteerd; het systeem wordt gewoon aangekoppeld op de tuinslang en via een ingenieus systeem schoongemaakt. Het vuil dat vrijkomt bij het spoelen van de zeef wordt afgevoerd naar het riool.
Nadelen:
Het vuil blijft in het water
Voordelen:
Filtert ook klein vuil
Makkelijk schoonmaken(semi-automatisch)
Geen extra pomp
Andere Voorfilters:
1.2.8 Multi Cyclone Centrifugaal Voorfilter
De MultiCyclone werkt op basis van centrifugale water filtratie. Er zijn geen bewegende delen die kunnen slijten en er is geen filtermedia dat moet worden vervangen of schoongemaakt. Het vuilreservoir is transparant zodat het eenvoudig te zien is wanneer het vol zit. Het simpelweg opendraaien van de kraan zorgt ervoor dat het vuil wordt afgevoerd. Hierbij wordt maar maximaal 15 liter water verbruikt
Voordelen:
Onderhoudsvriendelijk
Nadelen:
Het vuil blijft in het water
1.2.9 Bandfilters
Het water komt het filter binnen via een zwaartekracht opstelling of een pompgevoede opstelling. In het filter valt het water door het filtervlies waarbij vuildelen, parasieten, eitjes, algen, plantenresten, visafval, etc. worden opgevangen. Op het filtervlies ontstaat een zogenaamde “filterkoek†(opeenhoping van vuil) die de filtratie nogmaals helpt te verbeteren. Tijdens het toenemen van deze filterkoek kan er minder water doorheen waardoor de waterspiegel in het filter gaat stijgen. Wanneer het maximale waterpeil wordt bereikt activeert de niveauregeling de transportband waarop het filtervlies ligt en brengt het vervuilde vlies naar de daarvoor bestemde opvangruimte . Een geringe oplopende hoek van 30° garandeert dat het vuil op het filtervlies blijft liggen en er niet door het water wordt afgespoeld. Er wordt nieuw vlies van de band getrokken waar het optimaal gezuiverde water weer doorheen kan vallen en daardoor nog eens met zuurstof wordt verrijkt.
Voordelen:
onderhoudsvriendelijk
vuilafvang tot 20 micron
Nadelen:
verbruik van vliesrollen
het vuil blijft in het water
1.2.10 De Eiwitafschuimer:
Werkingsprincipe: Oppervlakte actieve stoffen, ook surfactanten genoemd, worden aangetrokken door het grensvlak tussen water en lucht. Dat komt omdat deze moleculen een waterminnende (hydrofiele) en watermijdende (hydrofobe) poul hebben. Door aan dit oppervlak te hechten kan bv een eiwitmulecule haar waterminnende deel in het water houden en de rest eraan onttrekken. Eiwitafschuimers creëren een enorm water/lucht-grensvlak door de productie van miljoenen zeer kleine belletjes in een beperkte ruimte, waar dan die oppervlakte actieve stoffen naar toe worden getrokken. Doordat de belletjes oprijzen, ontstaat er aan het wateroppervlak een olieachtig schuim, dat voortdurend wordt opgestuwd door de druk van de schuimkolom eronder. Het schuim bestaat dus uit een opeenhoping van gasbelletjes die beladen zijn met onzuiverheden. De open springende schuimbelletjes worden dan opgevangen door de schuimbeker waar een vloeibare restfractie achter blijft. Hier zijn de afvalstoffen klaar om te worden verwijderd. De kleur kan variëren van geel tot donkerbruin bij een goede afstelling van het apparaat. Deze manier van (water) zuiveren wordt ook wel als schuimfractionatie aangeduid.
Wat haalt hij uit het water? Deze oppervlakte actieve stoffen zijn oa eiwitten, aminozuren, kleurstoffen, vetzuren, vetten, koolhydraten, enzymen, detergentia en verschillende anorganische stoffen waaronder koperionen. In feite zijn dit dus de potentiële vervuilers van ons water. Verder zou hij ook medicijnen en fijn zweefvuil uit het water kunnen halen.
Het Toestel: Een eiwitafschuimer bestaat standaard uit volgende onderdelen:
Schuimkolom:
Dit is een zo lang mogelijke buis waar de luchtbelletjes gegenereerd worden en opstijgen. Hoe langer de buis, hoe langer de contacttijd tussen luchtbel en water en hoe beter dus. Hier is een water inlaat en uitlaat op aangesloten, afhankelijk van het type afschuimer bevindt deze zich dan onder- of bovenaan.
Kopstuk op de Kolom:
Bovenaan de kolom versmalt de brede buis zodat het schuim over een veel kleiner oppervlak kan opgestuwd wordt. Zo kan het schuim, eens het bovenste van deze buis bereikt is, gaan “overschuimenâ€. Het belangrijkste voor een goede werking van de afschuimer is een juist afgesteld en konstant waterniveau. Bij een te lage waterstand wordt het schuim niet afgevoerd, bij een te hoge waterstand wordt er teveel zuiver water afgevoerd.
Schuimbeker:
Hier wordt de restfractie opgevangen en nadien weggehaald.
Aandrijving:
Luchtbelletjes kunnen enerzijds bekomen worden via een luchtpomp, die lucht door luchtstenen blaast die zich onderaan de kolom bevinden. Anderzijds kan dmv een waterpomp aangesloten op een venturi hetzelfde bekomen worden.
Een eiwitafschuimer zal in zoet water nooit het biologisch filter kunnen vervangen. Hooguit kan men hier spreken over een bijkomende filtering.
1.3 Biologische Filters
1.3.1 Meerkamerfilters:
De grootte van de filterkamers is van groot belang voor een goede filtratie. Filters met 5 of 6 kamers werken minder efficiënt dan filters van dezelfde grootte met 3 kamers. Het water zal in de filter met grotere kamers een langere contacttijd hebben tussen de filtermaterialen en het te zuiveren water. De doorstroming (maximum debiet) zal ook beter zijn met minder en grotere kamers. Het debiet van de pomp moet in verhouding staan tot de filter! Men moet niet opteren voor een zo krachtig mogelijke pomp, elke filter heeft zijn optimale doorstroom tijd afhankelijk van de grootte van het filter . Bij de keuze van de pomp is dit, samen met de opvoerhoogte die de pomp zal moeten overwinnen van groot belang. Voor de vulling van de kamers kan men kiezen uit de verschillende media en systemen, gaande van filtermatten, over bewegend bed, tot keramische materialen. Meestal wordt de eerste kamer ingericht als voorfilter.
Een veel voorkomend opstelling:
Kamer 1: “Makkieâ€
Kamer 2: Bewegend bed
Kamer 3: Filtermatten
Voordelen:
Prijsgunstig (op het eerste zicht)
Filtermateriaal kan aangepast worden aan een toenemend koibestand
Er kunnen verschillende filtermaterialen ingezet worden, al of niet belucht
Nadelen:
Neemt veel ruimte in
Moeilijk weg te werken omdat het filter op- of boven het waterniveau van de vijver moet staan
Goede biologische filtermaterialen zijn duur
Omslachtig spoelen
Waterverbruik bij het spoelen
1.3.2 Beadfilters: Mechanische filtratie: de korrels drijven in een gesloten vat zitten daardoor heel erg dicht op elkaar. Het water wordt er door de druk van de pomp doorheen geleid waardoor de vuildeeltjes in deze korrels blijven hangen. Naarmate het filter langere tijd wordt gebruikt, wordt ook de biofilm (een plakkerige laag) om de korrels dikker waardoor er steeds fijner vuil kan worden opgevangen.
Biologische filtratie: De plastic korrels hebben een aanhechtingsoppervlakte van zo'n 1600m2 per m3 (6 x zo veel als bijvoorbeeld een blauwe Japanse mat). De biofilmlaag om de korrels biedt dus gigantisch veel oppervlakte voor de bacteriën voor het afbreken van ammonium en nitriet.
Werking: De grote winst van dit systeem zit hem in het filtermedium: de beads. Deze kleine kraaltjes met een diameter van een paar millimeter staan garant voor een gigantisch hoog aanhechtingsoppervlak van zo'n 1600 m² per m³. Deze kraaltjes drijven bovenin het filter en worden door een speciale buis met sleufjes tegengehouden zodat ze niet uit het filter kunnen. Het vijverwater komt onder binnen en moet dus langs de kraaltjes omhoog om weer uit het filter te kunnen. Op deze manier wordt het grote aanhechtingsoppervlak volledig benut door de nitrificerende bacteriën die zich op de kraaltjes nestelen en wordt het water optimaal gereinigd. De kleine zwevende vuildeeltjes worden op deze manier ook opgevangen door de zevende werking van de drijvende beads. Het water gaat uiteindelijk door de buis met sleufjes naar buiten en komt zo via de 6-wegklep weer in de vijver terug.
Het spoelen gebeurd door middel van een blower die de beads flink door mekaar husselt en zo het vuil los maakt. Een 6-wegklep zorgt ervoor dat het onderhoud zeer eenvoudig is. In veel gevallen wordt er een bypass over de6-wegklep geplaatst om de weerstand te verminderen zodat met een energie vriendelijke pomp kan gefilterd worden.
Plaatsing: Een beadfilter wordt het best vooraf gegaan door een voorfilter om verstopping te voorkomen. Als voorfilter zijn er meerdere opties mogelijk meestal wordt gekozen voor een combinatie zeeffilter–Beadfilter.
Voordelen:
Kan onder waterniveau geplaatst worden
Neemt weinig plaats in
Makkelijk onderhoud
Nadelen:
Zonder bypass is een krachtigere pomp nodig
Het biologisch proces start langzaam op
1.3.3 Trickle of Showerfilters:
Werking: Een showerfilter bestaat uit drie of vier op elkaar geplaatste bakken. De bodem van de bakken zit vol met gaten waar het water kan doorstromen. Het water komt van een bodemdrain en wordt naar een buis die boven de bovenste bak hangt gepomp. In die buis zijn over heel de lengte van de bak gaatjes zodat het water in de bak gesproeid wordt. De bak is volledig gevuld met filtermateriaal (meestal keramisch materiaal). Het water stroomt door de filtermedia en via de gaatjes in de bak wordt het water in de volgende bak gesproeid enz... waarna uiteindelijk het water terug in de vijver komt.
Doeltreffend Systeem: Doordat het water 3 of 4 keer als een waterval op de filtermedia valt komt er niet alleen zeer veel zuurstof in het water maar kan het water ook meer zuurstof opnemen omdat de druppels kleiner worden. Het systeem kan ook toegepast worden op een plantenfilter. De planten dienen hier niet om de vijver te filteren maar om de fosfaten en nitraat uit het water te halen.
Het Onderhoud: Showerfilters zijn onderhoudsvrij. Geen voorfilters of zeven of kranen die moeten opengetrokken worden. Doordat de showerfilter een enorm aantal bacteriën huisvest wordt al het organisch vuil grondig geneutraliseerd en verwerkt. Grotere stukken feces welke in de bovenste bak terrecht komen worden door het continu sproeien van het water opgedeeld in kleinere partikels en nog kleiner enz... waardoor ze uiteindelijk door de aanwezige bacteriën helemaal worden weggewerkt alvorens het water terug in de vijver komt.
Voordelen:
Superieure biologische werking
Geen voorfilter nodig
Geen onderhoud
Nadelen:
Het vallende water veroorzaakt geluidsoverlast
Het filter is moeilijk te verbergen
Bij lage temperaturen enorme afkoeling van het water
1.3.4 Plantenfilter of Moerasfilter:
Wat zijn plantenfilters? Een plantenfilter creëert een kunstmatige plantenzone waar planten met hun wortels rechtstreeks (naakt) ingebed staan in substraten. Het water wordt verplicht langs de wortels te stromen, zodat de bacteriën en planten die er groeien een natuurlijke waterzuivering verzorgen. De planten behoren tot de groep der helofyten, uit het grieks vertaald s: moerasplanten, dit filter wordt ook wel helofytenfilter genoemd wordt, of ... gewoon plantenfilter.
Hoe werkt het? Water is een uitermate goed oplosmiddel.. Vervuilende stoffen lossen hier rechtstreeks (uitgescheiden door de kieuwen/nieren van de vissen) of onrechtstreeks (na afbraak door micro-organismen) in op om nadien via bacteriële omzetting (nitrificatie) stoffen zoals nitraten en fosfaten vrij te geven, meteen de voornaamste reden voor waterverversing. In de natuur kunnen we spreken over een biologische kringloop omdat planten deze missende schakel invullen door net die stoffen op te slurpen en om te bouwen tot biomassa onder de vorm van bladeren, bloemen enz. Hoe meer een plant groeit, hoe meer het water gezuiverd wordt. In een koivijver staan weinig of geen planten en ontbreekt dus de laatste schakel in de koolstofkringloop, de omzetting van nitraat. Het plantenfilter vult dit hiaat op. De goede werking van het plantenfilter is rechtstreeks afhankelijk van de hoeveelheid planten die er groeien en van de aanwezigheid van bacteriën.
Voordelen:
Zet nitraat om naar biomassa
Kan een verfraaiïng van de vijver en tuin betekenen.
Gering onderhoud
Natuurlijke verwijdering van een aantal ongewenste stoffen
Nadelen:
Dient zeer doordacht aangelegd te worden om te vermijden dat het op lange termijn een bacteriële bom wordt.
Op termijn kan het medium waarin de planten staan dichtslibben
Zowel het nut als de gevaren worden vaak onderschat.
1.4 Chemische Filtratie
1.4.1 Ozon Ozon wordt op vele wijze toegepast zoals bv. Visvijvers, Aqua-Cultuur, Zwembaden, Luchtzuivering, Kasteelt ( Groente enz.),Grondreiniging, Proces water. Hoe men Ozon ook toepast let altijd op de veiligheidsaspecten.
1.4.1.1 Wat is Ozon (O3)? Normaal bestaat een zuurstofmolecuul uit twee zuurstofatomen, door ozonisatie wordt er een zuurstofatoom toegevoegd en krijgt men dus een molecuul met drie zuurstofatomen Ozon geheten. Dit is een vorm van zuurstof radicaal. Dit Ozon molecuul is zeer onstabiel en zal erg snel terug vallen naar de oorspronkelijke vorm, zuurstof. (O2) Ozon is niets ander dan zuurstof waaraan door elektrische hoogspanning een extra zuurstofatoom is toegevoegd waardoor Ozon ontstaat.
1.4.1.2 Hoe werkt ozon? Zodra een ozonmolecuul in kontakt komt met iets wat oxideerbaars zal het extra zuurstof molecuul direct naar deze stof overgaan en het molecuul wil zich zo snel mogelijk binden. Dit oxideren (verbranden door zuurstofradicaal) kan met allerlei soorten stoffen plaatsvinden, zichtbare en onzichtbare stoffen, zoals virussen, schimmels, bacteriën en alle soorten micro-organismen. Doordat het extra zuurstof atoom zich bindt aan de te oxideren stof blijft van het oorspronkelijke ozon molecuul niets anders over dan pure zuurstof. Ozon is een zeer sterkt desinfecterend middel de toepassingen van Ozon zijn te vinden in drink en afvalwater zuivering, als gebruik ter ontsmetting in de voedingsmiddelen sector, in de papier en textielindustrie, luchtbehandeling in grote warenhuizen of winkelcentra, in ziekenhuizen, in zwembaden en vijvers.
1.4.1.3 Hoe word Ozon gemaakt? Om voor onze vijver Ozon te produceren hebben we een Ozongenerator nodig, deze kan op twee manieren Ozon aanmaken onder hoogspanning (corona discharge) Of door Uv straling I.v.m. de hoge opbrengst en gunstiger prijs/opbrengst verhouding wordt vrijwel altijd gekozen voor de generator welke ozon produceert door gebruikmaking van hoogspanning. Lucht wordt doormiddel van een luchtpomp door de Inline mixer geblazen.
1.4.1.4 Restozon De lucht vanuit de reactor gaat door het koolfilter zo zal de restozon verdwijnen zorg ervoor dat u het slangetje naar buiten brengt. Vijver. Ozon kan een goed biologisch filter nooit vervangen maar is een zeer goede uitbreiding van uw totale filter systeem. Redoxmeter De redox waarde van het vijverwater zegt ons iets over de mate van vervuiling. Hoe hoger de redox waarde hoe schoner het vijverwater. De redox waarde meet het verschil tussen de chemische en organische vervuiling van het water uitgedrukt in millivolt (Mv.). Een te hoge redox waarde 800 Mv. of hoger zal de vijver steriel maken leven in dit vijverwater is onmogelijk. Om goed en veilig met ozon om te gaan is een geïntegreerde redoxmeter onmisbaar.
OPGELET : de verschillende komponenten van een ozoninstallatie dienen perfekt op elkaar afgestemd te zijn, experimenteren is uit den boze en wij raden zelfbouw sterk af.
Redoxmeter
Ozon Generator
1.4.2 UV-C filter Dit apparaat is eigenlijk zelf geen filter, maar zorgt voor de voorbehandeling van micro-organismen in het water, zodat deze toch door het filter kunnen worden opgenomen en zodoende worden afgevoerd. Micro-organismen zijn alle bacteriën, virussen en sporen die zich in het water bevinden. Ook bacteriën kunnen in een bepaalde omgeving door ultraviolet ( UV-C ) licht worden gedood of onschadelijk worden gemaakt.
Het UV-C filter wordt voornamelijk gebruikt voor de bestrijding van zweefalg die het water groen kleuren. Precies omdat ze zo klein zijn (eencellig) is het onmogelijk micro-organismen uit het water te filteren, de enige manier om dit toch te doen, is de micro-organismen te verbranden door het water door een apparaat te brengen waarin het wordt bestraald met UV-C-licht. Door het UV-C licht worden de micro-organismen zoals zweefalgen gedood, wat als gevolg heeft dat ze aan elkaar klonteren en als grotere deeltjes in het water zweven. Deze grotere deeltjes kunnen wel door het filter worden opgenomen.
De hoeveelheid UV-C-licht nodig om de vijver helder te maken is afhankelijk van de hoeveelheid water die de vijver bevat, de hoeveelheid zon die de vijver beschijnt en de hoeveelheid en soort vis dat de vijver bevolkt. Deze bewoners produceren namelijk afvalstoffen waarvan de zweefalgen, in combinatie met zonlicht welig groeien en vermeerderen. Als vuistregel neemt men meestal 3 Watt UV-C / m³ vijverwater aan. De werking van de UV-C straling is recht evenredig met de contacttijd. De doorstroom hoeveelheid dient afgestemd te zijn op het systeem. In het elektromagnetisch spectrum is ultraviolet het gedeelte liggende tussen röntgenstraling en zichtbaar licht tussen 195 nanometer en 395 nanometer.
1.4.3 Fiteren over zeoliet
1.4.3.1 Wat is het? Zeoliet is een mineraal met een zeer poreuze structuur. De structuur van zeoliet is echter wel zeer regelmatig en de aaneengeschakelde kooien vormen een soort kanalen. In deze kanalen kunnen ondermeer ammonia opgeslagen worden.
1.4.3.2 Toepassingen Bij verhoogde ammonia waarden van het vijverwater. Leg het zeoliet bij voorkeur in de laatste kamer van het meerkamerfilter of onder de uitstroom van het filter, zodat het filter de kans krijgt om zelf de afvalstoffen af te breken. Ook als u zeoliet als filtermateriaal wilt gebruiken is het verstandig om dit in de laatste kamer te doen.
1.4.3.3 Regeneren / Reinigen van Zeoliet Zeoliet kan onbeperkt geregenereerd worden. Dit gebeurt buiten de vijver en het filter door middel van een zoutbad. Los zo veel mogelijk landbouwzout of zeezout op in en emmer met vijverwater, laat het zeoliet 24 uur in het zoutbad staan. Hierna spoelt u het zeoliet nog enkele keren af met schoon vijverwater en u kunt het zeoliet weer terugplaatsen in de vijver of het filter. Wanneer men zout aan het vijverwater zou toevoegen, laat zeoliet de geabsorbeerde stoffen weer los en komen ze weer in uw vijver terecht. Dat is niet de bedoeling, omdat een plotselinge toename van de giftige stoffen dodelijke gevolgen kan hebben voor uw koi. Daarom wordt het zeoliet uit het water of de filter verwijderd om te regeneren, of als u een zoutbehandeling geeft in uw vijver. Bij toediening van medicijnen dient het zeoliet verwijdert te worden omdat zeoliet ook bestanddelen van het medicijn zouden kunnen binden waardoor de werking van het medicijn teniet kan worden gedaan. We raden dan ook aan het materiaal in een netje te doen met een voldoende grote maasstructuur. Onze zeoliet wordt standaard in netjes geleverd. Door het gebruik van een netje is het materiaal gemakkelijk te verwijderen en te regenereren zonder het vijverleven teveel te verstoren. Hoe kleiner de zeolietsteentjes zijn hoe beter ze ammonia zullen opslaan, de verpakkingen zoals ze meestal te koop aangeboden worden bevatten te grote brokken zeoliet voor een goede werking. Wij raden het filteren over zeoliet enkel aan om een tijdelijke ammonia verhoging in bijvoorbeeld een quarantaine voorziening op te vangen. Koivoer dat zeoliet bevat bevordert de spijsvertering van uw vissen en verbetert de bloedsomloop.
Zeoliet lost geen problemen op!
1.4.4 Filteren over Aktieve Kool
Actieve koolstof wordt gemaakt van verschillende materialen zoals antraciet, hout, cacaoschillen e.d. Deze materialen worden verhit onder afwezigheid van zuurstof, waarbij de cellen uitgegloeid worden. Daardoor ontstaat het enorme oppervlak. Koolstof allerlei stoffen uit het water. Bekend zijn vooral geur en kleurstoffen en medicijnen. Maar pesticiden, ijzer, mangaan e.d. worden ook opgenomen. Ammonium wordt niet door koolstof opgenomen. De effectiviteit van koolstof hangt af van contacttijd, soort koolstof, deeltjesgrootte, temperatuur etc. Koolstoffilters gaan afhankelijk van de hoeveelheid nog aanwezige voedingsstoffen in het water na zo'n 2 maanden biologisch werken. Door koolstoffilters uit te koken regenereert de koolstof enigszins en worden micro-organismen gedood. Het spreekt voor zich dat een koolstoffilters onmiddellijk onbruikbaar worden wanneer er zweefvuil in terecht komt. In de aquariumwereld worden wel kleurstoffen toegediend aan het water om te zien of het koolstoffilter nog actief is.
Voordat het water het koolstoffilter ingaat kunt nog een UV-lamp inzetten zodat uitspoelende bacteriën niet mee het koolstoffilter ingaan. Koolstoffilters worden ook gebruikt voor de absorbtie van restozon van een ozoninstallatie.
1.4.5 Filteren over Nitraathars Het ultieme wapen tegen draadalgen. Unieke nitraatselektieve ionenwisselaarhars welke alleen nitraat verwijderd. Zelfs bij een extreem laag nitraatgehalte worden er geen andere stoffen (zoals Calciumsulfaat) verwijderd waardoor de pH waarde kan veranderen. Dit in tegenstelling tot andere nitraatharsen welke al jaren in de aquariumwereld bekend zijn.
Werking: De nitraationen worden uitgewisseld tegen onschadelijke chloride-ionen.
Voordelen van deze hars tegenover conventionele anionenharsen bij nitraatverwijdering:
1) Hoge capaciteit ook bij hoge sulfaatconcentraties 2) Gehalte aan sulfaat ionen blijven op peil in het water 3) Geen verandering van de pH waarde 4) eenvoudig te regenereren met NaCl (keukenzout)
Dosering: 1 liter hars kan 30 GRAM/liter nitraat verwijderen. Wanneer de hars verzadigd is met nitraat is deze eenvoudig te regenereren met een zoutoplossing (200 gram keukenzout oplossen per liter hars). Korrelgroote 0,4 - 0,6 mm.
Toepassing: Filterzak met nitraathars in een filterkamer hangen waar het water er goed doorheen stroomt of in een aparte filterbehuizing (cartridge filter) plaatsen en via een by-pass laten doorstromen met een capaciteit van ±5m³;/uur. korrelgrootte 0,4 – 0,6mm
Nadeel: Kostprijs: +/- 400€ / 25 liter
Voordelen: ???
2. Biologische filtratie benodigde oppervlakte van filtermateriaal in funktie van het voergedrag Als hulpmiddel om de benodigde filtercapaciteit te berekenen hebben wij wat tabellen opgesteld en de theorie achter het biologisch filteren wat trachten te verduidelijken, zonder in vaktermen en ander koi-chinees te vervallen.
2.1 Hoeveel eet een koi? Om gezond te overleven heeft elke koi 1 Ã 1,5 % van zijn lichaamsgewicht nodig aan voedsel.
Oudere koi rond de 1 % per dag
Jongere koi tot 30 cm. 1,5 tot 2% per dag
Voor een snelle groei voert de doorsnee koihouder zo'n 30 tot 50 gram / kg lichaamsgewicht / dag
HOU ER ECHTER REKENING MEE DAT WIJ ALLEMAAL VEEL MEER VOEREN
2.2 Hoeveel weegt een koi? Volgende formule geeft het benaderend gewicht van een koi in funktie van lengte en lichaamsbouw.
G = B x (L³)/100 waarbij G het gewicht is in gram, B het bodycijfer en L (L³= LxLxL) de lengte van de koi in centimeters.
De lengte van de koi kunt u bepalen door hen te netten en onder te brengen in een meetbak voorzien van een meetlijn of zijn lengte te schatten. De lengte wordt gemeten vanaf begin kop tot einde van de staartvin. Het bodycijfer is een cijfer met een bepaalde waarde afhankelijk van de body van de koi. Dit cijfer is laag voor slanke vissen en hoger voor vissen met meer body.
Voor koi gelden volgende cijfers: Mannelijke of slanke koi: 1,6 Gewone koi: 1,7 Vrouwelijke koi met voldoende body: 1.9 Vrouwelijke koi met veel kuit: 2,1
De eenvoudigste manier hiervoor is het gebruik van een tabel, niet 100% juist, maar het geeft een beeld. De lengte wordt gemeten vanaf begin kop tot einde van de staartvin. De tabel is gebaseerd op koi met een normale body voor vrouwelijke koi met een behoorlijke body mag 10% extra geteld worden.
lengte koi in cm
gewicht in gram
voer per dag in gram*
3-4
1
0,02
5
2
0,04
6-7
4
0,08
8
8
1,06
9
9
0,18
10
17
0,34
11
18
0,36
12
29
0,58
13
38
0,76
14
44
0,88
15
61
1,22
16
65
1,3
18
91
1,82
20
124
2,48
22
187
3,74
24
235
4,7
26
289
5,78
28
388
7,76
30
458
5
32
535
6
34
671
7
36
809
8
38
927
10
40
1098
11
43
1382
14
46
1689
17
50
2132
22
55
2881
29
60
3747
38
65
4745
48
70
5954
60
75
7171
71
80
8700
87
*voer per dag aan 2% van het lichaamsgewicht voor koi kleiner dan 30cm en 1% voor koi groter dan 30 cm.
afhankelijk van uw voergedrag kan u deze waardes met 2 of 3 vermenigvuldigen
Hou er voor het bepalen van de filtercapaciteit ook rekening mee dat koi snel groeien, 2 koitjes van 20 cm kunnen op 2 jaar makkelijk 2 koi van 45 cm worden. Tel nu het voer dat al je koi per dag nodig hebben samen en weeg dit eens af, je zal verbaasd zijn hoe weinig dit is.
2.3 Van waar komt het Amonium?
De stikstofkringloop
Amonium is een stikstofverbinding die door de omzetting van eiwitten in het water komt, via de ontlasting en via de ademhaling van de koi. Daarom is het belangrijk het eiwit gehalte van je voer te kennen.
Even een voorbeeld van een Koibestand
8 koi van 20 cm = 8 x 2,5 gram voer = 20 gram 6 koi van 30 cm = 6 x 5 gram voer = 30 gram 10 koi van 40 cm = 10 x 11 gram voer = 110 gram 2 koi van 55 cm = 2 x 30 gram voer = 60 gram Totaal 200 gram voer per dag
Eiwit Stel dat het voer voor 45 % uit eiwit bestaat. 200 gram x 45% = 90 gram eiwit
Van dit eiwitaandeel wordt slechts een gedeelte omgezet tot stikstofverbindingen. Om dat te berekenen kunnen we het eiwitaandeel delen door 6,25, dit is een natuurkundige waarde. De produktie van stikstofverbindingen (amonium) bedraagt dan 90 : 6,25 = 14,4 gram / dag (afgerond 15 gram) Deze hoeveelheid moet dus in het biologisch filter omgezet worden. Deze omzetting gebeurd door bacteriën in ons filter, volgens de stikstofkring met de omzetting: amonium – nitriet – nitraat, waarbij het eindprodukt nitraat, dat weinig giftig is voor de koi maar groeiremmend kan werken, enkel nog kan verwijderd worden door een ruim plantenfilter of waterwissels.
Elk filtermateriaal heeft een specifiek aanhechtingsoppervlak voor bacteriën, hou er rekening mee dat het opgegeven aanhechtingsoppervlak enkel bereikt wordt met zuiver filtermateriaal, een goede voorfiltering voor het verwijderen van vaste afvalstoffen is dus onontbeerlijk. 1m² aanhechtingsoppervlak kan 1 gram stikstofverbinding per dag omzetten naar het relatief onschadelijke nitraat.
2.4 Aanhechtingsoppervlak van verschillende filtermaterialen het aanhechtingsoppervlak / m³ is een theoretische waarde, meestal opgegeven door de fabrikant, om tot een praktische waarde te komen (vervuiling materiaal, geen optimale benutting) vermenigvuldigen we met 75% om tot de praktische aanhechtingsoppervlakte te komen.
Terug naar ons voorbeeld met 200 gram voer per dag. voor een voldoende biologische filtering hebben we 15m² aanhechtings oppervlak voor bacteriën nodig
Wat betekent dit voor het nodige filtermateriaal? Enkele voorbeelden: Een japanse mat van 2 m x 1 m x 4 cm geeft ons (200 x 2 ) : 25 = 16 m² aanhechtingsoppervlak. Een zwarte matalla mat van 1 m x 1 m x 5 cm geeft ons 135 : 20 = 6, 75 m² aanhechtingsoppervlak. 1 liter H2Koi geeft ons 18750 : 1000 = 18,75 m² aanhechtingsoppervlak
Elk filtermateriaal heeft zijn specifieke eigenschappen die het meer of minder geschikt maken voor bepaald toepassingen, sommige materialen zijn onderhoudsvriendelijker, sommige kunnen alleen statisch toegepast worden, andere zijn dan weer beter geschikt voor een trickle filter enz.
2.5 De praktijk Uit voorgaande blijkt dus dat we 15 m² aanhechtingsoppervlak nodig hebben voor de huidige koibezetting, met een minimaal voeraanbod, een volledig werkend filter en zonder rekening te houden met bijkomende eiwitten die in de vijver terecht komen zoals bijvoorbeeld insekten.
Nieuw filter: Het kan enkele jaren duren voor een nieuw filter maximaal bevolkt is met bacteriën. Tot die tijd komt onze berekening niet overeen met de praktijk. De opstart van het filter kan versneld worden door het filtermateriaal een tijdje in een ander filter te laten mee draaien, of door water uit een oudere vijver aan je vijverwater toe te voegen. Deze 2 methodes houden echter het risico in dat je ongewenste parasieten of ziekte verwekkers kan over brengen. Een ander methode is het toevoegen van bacteriën aan het filter, laat je uitgebreid adviseren door een koidealer en lees zoveel mogelijk over de verschillende bacteriën die op de markt zijn, zorg er voor dat je levende bacteriën toevoegt. Een aantal preparaten die in de handel verkocht worden als bacteriën bevatten enkel enzymen en geen levende bacteriën, deze preparaten werken slechts kortstondig en dragen niets bij tot het opstarten van je filter.
Opstarten met vissen in de vijver: Het filter zal slechts langzaam “rijpen†en moet dus ruim overbemeten zijn, neem als stelregel gerust 3 x het berekende filtermateriaal. De visbezetting uit ons voorbeeld zal voor enorme problemen zorgen bij het opstarten van een nieuw filter en een nitrietpiek is onvermijdelijk. Beter is het een filter op te starten zonder vissen of met een zeer kleine bezetting die langzaam opgevoerd wordt.
Opstarten zonder vissen in de vijver: De bacteriën hebben voeding nodig om zich te vermenigvuldigen, hiervoor voegen we regelmatig enkele druppels ammoniak toe aan het water. Wanneer we enkele dagen na de toevoeging nitriet meten begint het filter langzaam op te starten, pas na de onvermijdelijke nitrietpiek gaan we een verhoging van het nitraat meten. Pas als we geen ammoniak meer meten en geen nitriet meer meten en een verhoogde nitraatwaarde meten begint het filter te werken, dit is het ogenblik om enkele kleine koi uit te zetten.
2.6 De Koi Bezetting: Naast de opstart problemen moeten we er rekening mee houden dat koi snelle groeiers zijn, laat ons eens kijken hoe het koi bestand uit ons voorbeeld er binnen 2 jaar ongeveer uit ziet met een matige groei.
huidige Koi bezetting
aantal
lengte-cm
voer-gram
8
20
20
6
30
30
10
40
110
2
55
60
200 gram
te verwachten Koi bezetting binnen 2 jaar
aantal
lengte-cm
voer-gram
8
40
88
6
45
90
10
55
290
2
65
96
564 gram
Weer stellen we vast dat we het berekende filter materiaal met 3 moeten vermenigvuldigen en dan kijken we maar 2 jaar vooruit, voeren zeer matig, kopen geen nieuwe koi bij en houden geen rekening met een tijdelijke terugval van het bacteriën bestand door het eventueel noodzakelijk toevoegen van medicijnen.
Willen we een filter waar we nog jaren zonder problemen mee verder kunnen moeten we de berekende hoeveelheid filtermateriaal vermenigvuldigen met 5 In ons voorbeeld betekend dat dus 75 m² aanhechtingsoppervlak voor bacteriën
Alvorens te investeren in filters en filtermateriaal : informeer bij andere koihouders en laat je adviseren door een ervaren koi-dealer
3. Nitriekpiek Zoals eerder geschreven is een nitietpiek bij het opstarten van een nieuw filter onvermijdelijk
3.1 Waarom is nitriet gevaarlijk? Nitriet wordt door de kieuwen opgenomen waarna het zich bindt aan de rode bloedlichaampjes. Door deze binding van het nitriet aan het rode bloedlichaampje zal de zuurstoftransporterende eigenschap in belangrijke maten verloren gaan. De Koi zal problemen krijgen met de zuurstofopname.
Symptomen:
Happen naar lucht, hangend bij zuurstofelementen.
Huidirritaties, schuren langs wanden en bodem.
Huidaantastingen. Op de huid ontstaat een witte uitslag en verkleuring.
Doorbloede aderen
Inwendige bloedingen.
Versnelde kieuwbeweging
Stress verschijnselen
Verminderde weerstand.
Neveneffect: Bacteriële infecties
Naarmate de temperatuur stijgt en water te hard of te zacht is verhoogd de giftigheid van nitriet en kan al bij veel lagere gehaltes optreden.
3.2 Wanneer komt de nitrietpiek? In een nieuw systeem treedt, nadat de ammonium pieken onder controle zijn na enkele weken een nitrietpiek op.
3.3 Hoe weten we dat er een nitrietpiek is? Vooral bij een nieuwe vijver en/of een nieuwe filter is het belangrijk regelmatig ammonium en nitriet te meten, bij dagelijkse meting zullen we de waardes zien toenemen en ook weer langzaam zien afnemen.
3.4 Hoeveel nitriet of ammonium? Nitriet (0,1 mg/l) en ammonium (zie verder bij Invloed van nitrificatie op de pH-waarde) zijn, reeds in kleine concentraties, beide giftig en schadelijk voor de vissen, de gemeten waardes moeten “0†zijn.
3.5 Wat te doen bij een nitrietpiek?
Indien er nog geen visssen in de vijver zwemmen : niets, laat het filter dit maar oplossen, eventueel bacteriën toevoegen.
Indien er wel vissen in de vijver zwemmen:
Niet meer voeren
Waterwissels toepassen
Eventueel de vissen opvangen in een quarantaine met gezond water
Het toevoegen van zout aan het water verminderd de giftigheid van nitiriet, dit is echter een tijdelijke noodgreep die de oorzaak van de nitrietpiek niet wegneemt.
Zeoliet ontrekt nitriet aan het water en slaat het op, ook zeoliet doet niets aan de oorzaak van het probleem. Zeoliet nooit gebruiken in combinatie met zout omdat het nitriet dan weer vrij komt.
Persoonlijk heb ik goede ervaringen met het toevoegen van de kamiac bacteriën van House of Kata, waarbij ik na toevoeging van de bacteriën om de zes uur een halvering van de nitrietwaarde kon vaststellen.
Invloed van biologisch filteren op het zuurstof gehalte
3.6 Nitrificatie Van ammonium naar nitraat. Nitrificatie is een mineraal proces waarbij ammonium (NH4+) in twee stappen wordt omgezet tot nitriet (NO2-)en nitraat (NO3) onder aërobe omstandigheden. Gespecialiseerde bacteriën zijn in staat uit de oxidatie van ammonium energie te winnen voor levensonderhoud (dissimilatie) en groei (assimilatie). Aërobe omstandigheden betekend dat er zuurstof nodig is voor de omzetting van amonium naar nitraat. Een analyse van de chemische reakties leert ons dat 4,3 mg zuurstof nodig is voor de oxidatie van 1 mg nitraat-stikstof.
Maximale hoeveelheid zuurstof in water
°C
mg O2 / l
0
14,54
1
14,15
2
13,76
3
13,41
4
13,06
5
12,73
10
11,27
15
10,10
20
9,13
25
8,43
30
7
De concentratie zuurstof in lucht is ca. 300 mg per liter. Door doorluchting of een andere vorm van watercirculatie wordt het water in beweging gebracht en wordt zuurstofarm water naar het wateroppervlak geleid en zuurstofrijk water naar de bodem. Het zuurstofarme water neemt dan zuurstof op uit de lucht. Tevens wordt door doorluchting het wateroppervlak vergroot waardoor de opname van zuurstof versneld wordt. Zuurstof kan door doorluchting / watercirculatie eenvoudig worden aangevuld. De belangrijkste factor bij de uitwisseling van zuurstof tussen lucht en water is de grootte van de oppervlakte waarbij uitwisseling van gassen plaatsvind. Voor de zuurstofopname is een grotere oppervlakte van meer belang dan een groter volume. Zaken als golven, wind, luchtbellen en stroming vergroten het oppervlak en maken een grotere opname van zuurstof mogelijk. De zuurstofopname van luchtbellen is ongeveer 1% en eigenlijk verwaarloosbaar. Hoe langer de bellen in het water blijven, of onder druk staan hoe groter de opname is.
In ons voorbeeld hebben we dus 15 gram extra zuurstof per dag nodig om de 15 gram amonium te verwerken
Het beluchten van het filter en/of de vijver is dan ook absoluut noodzakelijk, meer nog bij hoge temperaturen omdat de koi dan ook veel meer zuurstof gaan verbruiken. Een te laag zuurstofgehalte beperkt de groei van de koi en kan zelfs tot de dood leiden, vooral bij hoge watertemperaturen. Bij 30° watertemperatuur (7mg/liter O2) verbruikt een koi 300mg / kg O2. De grootste vissen zullen het eerst zuurstofgebrek vertonen.
3.7 Invloed van nitrificatie op de pH-waarde Bij nitrificatie wordt er 8,64 mg alkaliteit in de vorm van HCO3- (waterstofcarbonaat) verbruikt per geoxydeerd mg ammoniak-stikstof. Van carbonaten (CO2-) en bicarbonaten (HCO3 -) kunnen zouten worden gevormd met de metaal ionen van Calcium (Ca), Magnesium (Mg) en Natrium (Na). Het totaal van deze zouten noemt men het zuurbindend vermogen. In een recirculatiesysteem vindt voortdurend verzuring van het water plaats: de vis produceert CO2 en de nitrificerende bacteriën in het filter geven H+ af (omzetting ammonium in nitraat).
Scheikundig wordt H+ als volgt verwijderd: HCO3 - + H+ > H2CO3 > CO2 + H20
Het is voor het ontstaan van CO2 en water absoluut noodzakelijk dat het water voldoende met lucht in aanraking wordt gebracht. Bij onvoldoende beluchting is de verhoging van het zuurbindend vermogen slechts tijdelijk.
3.8 Het belang van de pH-waarde Door overbemesting van het water (voer bij overbezetting) komt er veel ammonium in het water terecht. Dit ammonium vormt een evenwicht met ammoniak. Hierbij verschuift het evenwicht bij een bepaalde pH naar de kant van het ammoniak. Deze stof is zeer giftig voor de vissen. Om het gehalte ammonium/ammoniak te bepalen is het dus absoluut noodzakelijk de pH van het water te weten. Ook is het evenwicht tussen ammonium en ammoniak sterk temperatuurafhankelijk. Des te hoger de watertemperatuur des te meer visgiftig ammoniak er ontstaat.
Temperatuur en pH uitgezet tegen de concentratie ammonium/ammoniak
Voor koi ligt de dodelijke concentratie ammoniak (NH3) bij 1mg/l (1ppm) In de praktijk komt het dus hier op neer, dat een ammoniumgehalte in het water van 1 mg/l bij een pH van 6 onschadelijk is en bij een pH van 9 dodelijk kan zijn voor de vissen. Je moet voor een correct resultaat van de ammonium meting dus de pH en de watertemperatuur weten. De ideale pH waarde in een koivijver ligt tussen 6,8 en 7,8° pH.
3.9 Waterhardheid: Er bestaan verschillende definities van waterhardheid. De meest gangbare is de Duitse hardheid:
Een graad Duitse hardheid (dH) komt overeen met 10 mg CaO/I.
Een graad Franse hardheid (fH) is 10 mg CaC03/1. = 1,78 dH.
We onderscheiden twee soorten hardheid: De carbonaathardheid of KH: Hangt vooral af van de concentratie calcium- en magnesiumzouten. Te weinig van deze stoffen resulteert in een zuurder milieu. Dat wil zeggen dat de pH-waarde door de hardheid van het water wordt beïnvloed. Goede waarden liggen tussen 7° en 10°
De totale of algemene hardheid of GH: Is het totaal van alle combinaties van zouten. De permanente hardheid wordt vooral veroorzaakt door carbonaten, chloriden en sulfaten. Goede GH-waarden liggen tussen 8° en 12°
KH moet minimaal 3 dh voor conventionele filters en 5 dh bij beadfilters zijn. Dit zijn minimum waardes, voor een veilige marge streven wij naar een KH-waarde van 7-10 dH.
3.10 Water verversen: Er ontstaat nogal eens discussie over de noodzaak regelmatig een gedeelte van het vijverwater te verversen, algemeen wordt aangeraden tijdens het groeiseizoen elke week ongeveer 10% van het vijverwater te vervangen door zuiver (kraan) water.
3.11 Waarom water verversen? In de stikstofkringloop zien we dat het restprodukt van de ammonium verwerking hoofdzakelijk uit nitraat bestaat. Alhoewel nitraat niet dadelijk giftig is voor de koi beïnvloed een hoog nitraat gehalte de groei van koi, nitraat is ook de voeding bij uitstek voor draad- en zweef algen. In een natuurlijke omgeving past de visbezetting zich aan het voedselaanbod aan en zorgen de aanwezige planten voor het grootste deel van de nitraat verwerking. In onze koi vijvers bevinden zich meestal geen planten, in het beste geval beschikken we over een plantenfilter, en is de visbezetting onnatuurlijk hoog. Het teveel aan nitraat verdunnen we door een gedeelte van het water te verversen. Een tweede reden om te verversen zijn de feromonen die koi afscheiden. Karpers en dus ook koi scheiden feromonen af aan het water, dit zijn proteïne moleculen die signalen afgeven aan ander vissen. In een geringe hoeveelheid water zoals onze vijvers kunnen deze feromonen serieuze gevolgen hebben voor de vissen. Vaak ligt hier de oorzaak dat we een vis niet goed zien groeien. In een andere vijver doet die vis het plots beter en wordt er een groeispurt waargenomen omdat het feromonen niveau in die vijver veel lager is. De dominante koi scheidt feromonen af om de andere koi letterlijk klein te houden.
3.12 Hoeveel water verversen? Hoe minder water en hoe meer vis des te meer wordt verversen belangrijk, zoals gezegd wordt algemeen 10% aangeraden, maar in grotere vijvers met weinig vis kan dat best minder zijn, in kleinere overbevolkte vijvers mag het wellicht nog wat meer zijn.
3.13 METEN IS WETEN Voor een goed watermanagment is een setje watertests onmisbaar, de druppeltests zijn meestal betrouwbaarder dan de test met stripjes. Zorg er voor regelmatig minimum amonium,- nitriet-, pH- en KH- waardes te meten, tijdig ingrijpen voorkomt een hoop miserie en teleurstelling.
