Kweken: De laatste tijd komen er steeds meer geluiden van koiliefhebbers die volwassen vissen hebben welke gaan paaien.
Omdat er niet veel info over te vinden is zijn wij op deze site begonnen om de ervaringen van mensen te bundelen om zo een overzicht te krijgen wat er nodig is voor het kweken van koi.
Het onderscheid tussen de geslachten In de praktijk komen de meeste koiliefhebbers er pas achter wat het geslacht van de vissen is als het paaien gaat beginnen. De mannen zitten dan de vrouwtjes achterna. Een richtlijn voor het geslachtsonderscheid is het volgende: Mannetje Vrouwtje Eerste borstvinstraal hard Eerste borstvinstraal zacht Kieuwdeksel ruw Kieuwdeksel glad Anusopening rond Anusopening T-vormig
Geslachtsrijpheid De leeftijd waarop koi geslachtsrijp zijn is een ruim begrip waar slechts een richtlijn voor te geven is. Over de grootte van de vissen valt weinig te zeggen, richtlijn is dat koi pas vanaf een maat van 25 cm geslachtsrijp zijn. Echter zijn er vissen genoeg die met 1 a 1.5 jaar die maat al bereikt hebben. Mannetjes zijn doorgaans met 2 jaar geslachtsrijp, vrouwtjes iets later. Ook hier zijn afwijkingen meer regel dan uitzondering. Een geslachtsrijpe man heeft op de kieuwdeksels en borstvinnen paaiuitslag, een soort ruwe witte bobbeltjes die duidelijk zichtbaar zijn. De vrouwtjes hebben in dezelfde periode sterk opgezette geslachtsorganen. Dus in het voorjaar en zomer als de watertemperatuur aan het steigen is zal het geslachtsonderscheid wat makkelijker te maken zijn. Wanneer ze de lengte van 25cm overschrijden beginnen de testikels bij de mannetjes en de eierstokken bij de vrouwtjes zich te ontwikkelen. De vrouwtjes zijn als zodanig gemakkelijker te herkennen omdat de eierstokken veel groter zijn dan de testikels. Hun dikkere buik verraadt hun sekse. Mannelijke koi zijn aerodynamischer en meer torpedovormig. Bij grotere koi kan je het simpelweg voelen ( vooral in de periode mei, juni, juli) door met je vingers over de kaken van de koi te wrijven. Bij een vrouwtjes koi is dit mooi glad, bij een mannetje voelt dit aan als fijn schuurpapier.
Paaien Tegen de tijd dat het water rond de 20° Celsius wordt zal de paaidrang beginnen. De mannetjes gaan de vrouwtjes opjagen. Als er zekerheid moet zijn omtrent wie de ouders van de geboren visjes moeten zijn dan dienen 2 mannetjes en 1 vrouwtje apart te worden gezet. Meestal zal echter de vis in de vijver blijven en is voor de hobbyist alleen al het feit dat er eitjes zijn belangrijk.
Materialen Koi kijken niet waar de eitjes op worden afgezet. Als de koivijver kaal is en geen planten of waterlelies bevat zullen de eitjes op de wanden en bodem terechtkomen. De mannetjes duwen de eitjes uit de vrouwtjes en bevruchten uitwendig de eieren door de hom er overheen te spuiten. De eitjes worden hierdoor kleverig en zullen overal aan blijven plakken.
Als de vijver voorzien is van bijvoorbeeld drijfplanten, paaiborstels of aquamatten zullen deze gebruikt worden om op af te zetten. Later zijn deze makkelijk te verwijderen om de eitjes elders te laten uitkomen. Eitjes vissen uit een kale vijver van de wanden of bodem af gaat niet !
Beschadigingen Daar paaien geen zachtzinnige bezigheid is komt het nogal eens voor dat sommige vijvers een scala aan beschadigingen veroorzaken. Vooral goedbedoelde oevers met bijvoorbeeld lavastenen of tufa-blokken, bodems met substraat en scherpe uitstekende delen zoals pvc-doorvoeren, venturi's enz, veroorzaken verwondingen die soms een ernstig karakter kunnen hebben. Ook het uitspringen van vrouwtjes die door mannen worden opgejaagd is aan de orde van de dag. Verhoogde vijvers zijn daarbij meestal fataal.. de vissen vallen een eind naar beneden en kunnen niet meer terug in de vijver terecht komen. Een net in deze tijd van het jaar doet dan ook goede zaken om dat te voorkomen. Behandel verwondingen meteen, verwijder de vissen uit de vijver en zorg voor een quarantaineverblijf met een goed filter. Ontstaan er geen schadegevallen dan kan de quarantaine goede zaken doen om de jonge visjes te laten uitkomen.Verder dient te worden gelet op uitputtingsverschijnselen. In vijvers met een onevenredig aantal mannetjes of vrouwtjes kunnen vissen die alsmaar jagen of opgejaagd worden ernstig uitgeput raken en daarmee een aanval van parasieten of bacterien in de hand werken.
Gevolgen voor de vijver Een ander nadelig verschijnsel van het paaien is dat door de enorme hoeveelheid eiwitten die vrijkomen van de hom en de kuit de waarde van ammoniak, en dan later nitriet, enorm stijgt. Vooral in wat kleinere vijvers met grote visbezetting kan dit ernstige vormen aannemen. Een goed ingedraaid filter kan een aardige hoeveelheid verstouwen, maar oppassen is geboden. De eitjes zo snel mogelijk verwijderen en water verversen is dan de enige overgebleven optie. Let op de vissen en hou in de paaitijd het water dagelijks in de gaten. PH, ammoniak en nitriet controleren tot alles weer normaal is.
Eitjes Wat te doen als er eitjes zijnEitjes die zijn afgezet op borstels, planten, zullen verwijdert moeten worden, omdat pas afgezette eitjes een delicatesse zijn voor de rest van de koi en andere vijverbewoners. De eitjes zullen moeten worden verplaatst naar een bak met maximaal 30 cm water om in uit te komen. De borstels/planten/aquamats een dompelbadje geven met malachietgroen 0.2 mg/l gedurende een uur. Makkelijk is om hiervoor een witte cementkuip te gebruiken met een luchtsteentje om het water enigszins in beweging te houden. Vervolgens de eitjes plaatsen in de bak waar de eitjes kunnen uitkomen.
Ontwikkeling Bij een temperatuur tussen 20 en 25°C duurt het ongeveer 4-7 dagen alvorens de visjes uitkomen. Hoe warmer hoe sneller. Niet alle eitjes komen uit. Na een dag of 2 a 3 zijn de eerste oogjes zichtbaar en onder de microscoop kun je in het eitje het visje zien rondspartelen. De visjes moeten uitkomen in een laagje water van maximaal 30 cm. Na het uitkomen zullen de 3-5 mm grote visjes aan het afzetmateriaal of de wand van de bak gaan hangen. In het dooierzakje zit voldoende voedsel om de visjes de eerste 2 dagen te laten doorkomen, waarna ze naar boven zullen zwemmen om met een hap lucht het zwemblaasje te vullen. Daarna gaan de visjes vrij zwemmen en zullen ze ook gevoerd moeten gaan worden.
Als alle visjes vrij zwemmen kan ook het waterniveau verhoogd worden.Zorg voor een goede filtering op de bak. Om te zorgen dat de visjes niet in het filter kunnen gezogen worden de pomp in een pantykous doen of met een met een lagere capaciteit gebruiken. Als je visjes in een aquarium huizen, kan er gebruikt gemaakt worden van een klein binnenfilter met lucht.
Het filtertje vullen met zeoliet en watten zorgt voor het onder controle houden van het ammoniak/nitriet.
Visjes Bij het uitkomen zijn de visjes tussen 3-5 mm groot. De eerste weken is de groei groot en treden er grote verschillen op. Het blijkt zo te zijn dat juist de wat mooiere varieteiten het minst snel groeien, en andere visjes zoals chagoi/ochiba/soragoi groeien veel sneller. Pas dus op voor kanibalen, er zijn altijd visjes die nadat ze groter zijn geworden dan hun familie terstond alles om zich heen beginnen op te eten. In korte tijd zijn dan juist alle visjes die wellicht toekomst hebben weg.
Voeren Het voeren van de kleine visjes is vooral de eerste tijd lastig. Een gekookt eigeel tot stof wrijven de eerste dagen is een goed alternatief, het voed maar matig, maar stimuleert wel de groei van het maagje. Overschakelen op net uitgekomen artemia.
Zie voor het kweken van Artemia (pekelkreeftjes) hier. Ook een oude koffiemolen om koi-pellets te malen tot meel doet goede zaken. Als laatste is het nog mogelijk om pastavoer te voeren.Pas op voor het voeren van levend voer zoals daphnia of cyclops. Veel van de in de handel verkrijgbare levend voer soorten zijn elders gevangen en kunnen parasieten of roofinsecten bevatten. Gekochte artemia zijn vaak al volwassen exemplaren en veel te groot voor jonge visjes.
Artimea: Probeer zo gevarieerd mogelijk te voeren, en zorg voor voldoende vitamines, want een vitaminegebrek in dit stadium zorgt voor allerlei deformaties. Teruggeklapte kieuwdeksels, kromme ruggetjes, vergroeiingen en dergelijke komen aan het licht als de visjes groeien, en komen niet meer goed.SelecterenHet selecteren van goede koitjes uit het broed is wat de Japanse kwekers onderscheid van de europese en israelische. Dit is dus de kunst die zorgt voor het kwaliteitsverschil. Wij hobbyisten zullen al trots zijn op enige tientallen visjes die volgroeien tot aardige koi.